sobota, 27 grudnia 2014

Jugów, gm. Nowa Ruda (2)

Dzisiaj bardzo nietypowo - piszemy drugi raz o tej samej, wcześniej odwiedzonej i opisanej plenerowej postaci św. Jana Nepomucena.
Dlaczego? Czy coś ważnego się stało, coś istotnego się zmieniło?

Nic takiego, figura się nie zmieniła, otoczenie także bez istotnych zmian.
Po prostu - postacie Jana z gminy wiejskiej Nowa Ruda położonej w powiecie kłodzkim opisywaliśmy w pierwszych swoich postach. Mieliśmy wtedy inny pomysł na ten blog.

Tak więc ponownie zapraszamy do wsi Jugów. Zobaczcie dla porównania nasz wcześniejszy post o Janie z Jugowa.

Jak do Jugowa trafić? Możliwości jest co najmniej kilka - najciekawsze drogi prowadzą przez: Przełęcz Jugowską, Przełęcz Woliborską, Przełęcz Sokolą - wszystkie w najstarszym w Polsce (wg niektórych - i w Europie) paśmie górskim - Górach Sowich!

A jak najprościej trafić? Jadąc drogą wojewódzką nr 381 (Wałbrzych - Kłodzko) należy z obwodnicy Nowej Rudy skręcić za drogowskazem Jugów. Po przejechaniu 3 km jesteśmy przed kościołem, leżącym tuż przy drodze - nie sposób go przeoczyć.


Będąca celem dzisiejszych odwiedzin figura św. Jana Nepomucena stoi na postumencie ustawionym na wyremontowanym placu przy głównym wejściu na ogrodzony teren kościoła:


Tak przy okazji - przyglądając się Janowi z terenu kościoła, widzimy za nim podszczytową polanę góry Żmij - mekkę paralotniarzy!


Zobaczmy z bliska statyczną (to nie takie częste) figurę Jana:


Skąd są te otwory w postaci? Prawdopodobnie pozostałości po jej poprzednich mocowaniach.

W tym miejscu tradycyjnie już zachęcamy do zapoznania się z naszymi "fotoopisami": typowego stroju kanonika oraz głównych atrybutów św. Jana Nepomucena. To może Wam ułatwić spojrzenie na dalszy opis stroju i atrybutów.

Jan ma na sobie typowy strój kanonika składający się z: sutanny z licznymi (15?) guzikami, komży (rokiety) obszytej koronką oraz futrzanej peleryny (almucji) z kołnierzem. Na głowie biret, na nogach trzewiki z zaokrąglonymi czubkami.
Poniżej kilka szczegółów stroju, w tym: befka i krzyż maltański:


Teraz kolej na atrybuty Świętego. Biret wraz z resztą stroju kanonika właśnie pokazaliśmy.
Aureoli nie ma, ale jest usprawiedliwienie - figura stoi przy kościele. Gałązki palmy także nie ma.
Krucyfiks jest mały, wyraźnie wtórny, trzymany w lewej dłoni.


Zwróćcie uwagę na gest prawej dłoni ułożonej na sercu oraz na wzrok skierowany w bok - nietypowo, ku przechodniom?


Na zakończenie przypatrzmy się szczegółom postumentu. W jego górnej części dwa putta:


Poniżej kartusz z inskrypcją wotywną:


Na dole postumentu inskrypcja fundacyjna z datą powstania rzeźby - rok 1796:


Opisywanego dzisiaj Jana odwiedzaliśmy w: marcu, maju i grudniu 2014 r.

---------------------------------------------------
Postscriptum, a w zasadzie druga część posta


Jako partnerzy ogłoszonego przez Starostwo Powiatowe w Kłodzku konkursu turystyczno-fotograficznego "Nepomuceny powiatu kłodzkiego", przedstawiamy Wam kolejne "niefigurowe", ale plenerowe przedstawienie św. Jana Nepomucena w powiecie kłodzkim.

Pozostajemy w opisywanym powyżej Jugowie, przenosimy się jednak 650 m dalej. Pod adresem Główna 118 znajdziecie kompleks budynków Domu Pomocy Społecznej. Od strony ulicy, na wysokości I pietra, na ścianie kaplicy DPS (a w zasadzie - w otworze okiennym wykuszu), można zobaczyć rzadko spotykaną rzecz - obraz malowany na blasze:


Oglądanie utrudniają przewody linii napowietrznej, ale zoomem jakoś udaje się podejść:


Św. Jan Nepomucen i tutaj ma na sobie typowy strój kanonika składający się z: sutanny bezguzikowej - talary, komży obszytej piękną koronką - rokiety oraz futrzanej peleryny - almucji. Ta almucja jest bardzo nietypowa - nie dość, że bez kaptura czy kołnierza, to jeszcze biała. No cóż - fantazja malującego lub odnawiającego. Na głowie świętego biret, trzewików nie widać spod sutanny.

Są także i inne atrybuty - krucyfiks ułożony na gałązce palmy.


Święty stoi na moście - być może jest to symbolicznie pokazany most Karola w Pradze.


Na zakończenie przyjrzyjmy się twarzy świętego.
Przy okazji jest to wizualny apel o pilną konserwację - bo rdza pojawia się w zbyt wielu miejscach.


Poniżej lokalizacja figury przy kościele.

czwartek, 25 grudnia 2014

Sceny z żywota św. Jana Nepomucena

Od maja zapraszamy Was do odwiedzania plenerowych postaci św. Jana Nepomucena. Przy okazji zachęcamy do świetnej zabawy - zdobywania Międzynarodowej Odznaki Turystycznej „Szlakami Świętego Jana Nepomucena”.
Szczegóły w powyższej zakładce Wykaz postaci opisanych.

Dzisiaj chcemy Was zainteresować scenami z żywota św. Jana Nepomucena, spotykanymi najczęściej (przy postaciach plenerowych) w postaci płaskorzeźb na postumentach.

Zainteresowanych naszymi materiałami źródłowymi odsyłamy do strony w tym blogu - Inspiracje i linki. Bardziej niecierpliwym proponujemy zajrzeć na stronę www.nepomuki.pl.

Pierwszą niewiadomą jest data urodzenia - zwykle podaje się "między 1340 a 1350 r."
Na konfesji w katedrze św. Wita w Pradze jest data jednoznaczna - rok 1345.


Z miejscem urodzenia jest łatwiej - jest to miasto Pomuk, obecnie Nepomuk w Czechach. Byliśmy w Nepomuku.
Ten kościół stoi na miejscu domu rodzinnego Jana:


W latach 1369 - 1380 Jan jako kleryk pełnił funkcję notariusza publicznego w kurii arcybiskupiej w Pradze. W roku 1380 został wyświęcony na kapłana i po kilku miesiącach otrzymał probostwo przy kościele św. Galla (św. Gawła) na Starym Mieście w Pradze.

Jan był znany w Pradze jako znakomity mówca, stąd król Wacław IV mianował go na czas Adwentu roku 1380 kaznodzieją kościoła nadwornego i wkrótce później jałmużnikiem nadwornym.

Jan jako jałmużnik bardzo rzadko jest reprezentowany w figurach zewnętrznych - poniżej Plac Długosza w Raciborzu (czeka na opis):


Równie rzadko spotyka się towarzyszącego Janowi aniołka z monetami - tutaj Plac Kościelny we Wrocławiu:


W roku 1381 Jan studiował w Pradze, gdzie otrzymał tytuł bakałarza. W latach 1381 - 1387 studiował w Padwie, gdzie uzyskał tytuł doktora prawa kanonicznego.

Ciekawostka! Jan był w Padwie świadkiem na rozprawie doktorskiej z medycyny Piotra z Brzegu. Ten sam Piotr z Brzegu był w Padwie świadkiem na rozprawie doktorskiej Jana! Kto słyszał o TYM Piotrze z Brzegu?

W roku 1387 Jan wraca do Pragi, nostryfikuje swój doktorat i zostaje kanonikiem kapituły kolegiackiej u św. Idziego w Pradze.
W roku 1389 zostaje mianowany wikariuszem generalnym archidiecezji praskiej oraz kanonikiem w praskiej katedrze św. Wita.
W roku 1390 rezygnuje z probostwa i zostaje mianowany archidiakonem w Žatecu (niem. Saaz) - pozostając wikariuszem generalnym.

Tytułowe sceny z żywota dotyczą ostatniego okresu życia Jana z Nepomuka - trwał wtedy konflikt króla Wacława IV z arcybiskupem praskim Janem z Jenštejna.

W tym okresie Jan był spowiednikiem żony króla (oficjalnie jeszcze nie królowej) - Zofii Bawarskiej.
Scena takiej spowiedzi jest drugą najczęściej spotykaną sceną z żywota. Zobaczmy kilka z nich.
Zacznijmy od mostu Karola w Pradze - tablica mosiężna na postumencie.


Wysoką klasą odznacza się płaskorzeźba z postumentu na Placu Kościelnym we Wrocławiu:


Reprezentantem scen słabiej zachowanych niech będzie płaskorzeźba z postumentu na Rynku w Dzierżoniowie:


W marcu 1390 r. Jan pielgrzymował do sanktuarium w Starej Boleslavi. Zewnętrzne figury Jana - pielgrzyma są wielką rzadkością.
Poniżej figura z Ławicy (gm. Kłodzko):


Jeszcze figura z Międzylesia z cudownym medalionem:


Czas na płaskorzeźbę z postumentu na Placu Kościelnym we Wrocławiu:


20 marca 1393 r. Jan został aresztowany (wraz z 3 innymi dostojnikami), przesłuchiwany przez króla, torturowany do śmierci i już martwy zrzucony o godz. 21 z mostu Karola w nurt Wełtawy.

Przesłuchanie przez króla Wacława IV pokazane jest na płaskorzeźbie z postumentu na Placu Kościelnym we Wrocławiu:


Zaakcentowane jest utrzymanie przez Jana tajemnicy spowiedzi:


Najczęściej spotykaną sceną jest zrzucenie Jana z mostu Karola do Wełtawy.
Zaczynamy od płaskorzeźby z postumentu na Placu Kościelnym we Wrocławiu:


Pięknie wykonana jest scena z postumentu na Placu Nankiera we Wrocławiu - gwiazdy w nurcie rzeki!


Z daleka pokazuje tę chwilę tablica mosiężna na postumencie - most Karola w Pradze.


Częściej spotykamy na postumentach sceny gorzej wykonane - tutaj Ścinawka Średnia (gm. Radków)


Kolejne zabiegi konserwatorskie także osłabiają czytelność szczegółów - Rynek w Dzierżoniowie:


Pozostały w końcu sceny przedstawiające zwłoki Jana.
Tutaj płynące Wełtawą - tablica mosiężna w miejscu zrzucenia zwłok - most Karola w Pradze:


Ogromną rzadkością są sceny na postumentach Grup Ukrzyżowania - Mikowice (gm. Kłodzko):


Kończymy piękną grupą rzeźbiarską przy katedrze św. Wita w Pradze:


Są jeszcze ciekawostki "okołoscenowe". Przykładem niech będą wyobrażenia przęseł mostu Karola.
Na początek na murze budynku, poniżej figury - Rynek w Radkowie:


A na koniec - już prawdziwy koniec tego wpisu - przęsła na cokole, przy samej ziemi - most w Kralikach (CZ):



ZAGLĄDAJCIE TUTAJ CO JAKIŚ CZAS - BĘDZIEMY TEN POST UZUPEŁNIAĆ!