środa, 30 marca 2016

Wrocław, plac Świętojański

We Wrocławiu pozostało nam opisanie odwiedzin jeszcze jednej plenerowej postaci św. Jana Nepomucena - na placu Świętojańskim w dzielnicy Leśnica - tuż przy DK nr 94. Plac w 2015 r. przeszedł gruntowny remont - rewitalizację, wraz z konserwacją kolumny.
Tym razem interesująca nas postać jest elementem grupy rzeźbiarskiej na kolumnie maryjnej przed wjazdem do zamku w Leśnicy.


Przybliżymy jeszcze otoczenie pomnika na tle zamku - tylko chwalić!


Najwyżej umieszczono figurę Matki Boskiej Zwycięskiej z Dzieciątkiem przebijającym krzyżem - włócznią węża (symbol zła).
Po szczegóły odsyłamy do ciekawego artykułu.


Jak widzicie, są tutaj jeszcze dwa adorujące aniołki z liliami oraz dwa putta. Jednak dla nas "mistrzem drugiego planu" została głowa węża - szatana, z dużymi uszami, niemal krokodylą paszczą oraz z jabłkiem (tutaj symbol grzechu) w pysku.


Środkową i najbardziej rozbudowaną część kolumny zajmuje figura św. Jana Nepomucena z aniołkami i puttami:


Zacznijmy od dolnych putt - jest ich pięć. Po dwa z lewej i z prawej strony oraz środkowe, przeurocze:


W tym miejscu zachęcamy do zapoznania się z naszymi "fotoopisami": typowego stroju kanonika oraz głównych atrybutów św. Jana Nepomucena. Rzadziej tutaj zaglądającym ułatwi to śledzenie opisu stroju i atrybutów postaci.


Święty jest przedstawiony w przyklęku na jedno kolano - to rzadkość.
Ma na sobie typowy strój kanonika składający się z: sutanny z widocznymi 13 guzikami, komżę - rokiety obszytej koronką i futrzanej peleryny z kapturem - almucji. Na głowie piękny biret, na stopach trzewiki ze ściętymi czubkami.
Przyjrzyjcie się młodej i przystojnej twarzy z eleganckim zarostem oraz pięknemu biretowi i szykownej befce:


Strój kanonika z biretem jest najważniejszym atrybutem św. Jana Nepomucena.
Kolejnym głównym atrybutem jest krucyfiks, tutaj trzymany przez Jana w obydwu dłoniach przed sobą - to rzadkość!


Innym głównym atrybutem jest aureola z 5 gwiazdami. Tutaj trzyma ją w dłoni aniołek znajdujący się nad Janem.
Same gwiazdy są pozłacane i wykonane jako dwustronne.


Ostatnim z głównych atrybutów jest gałązka palmy, tutaj także pozłacana, trzymana przez aniołka z prawej strony:


Na pewno "rzucił Wam się w oczy" jeszcze jeden złoty atrybut - klucz, trzymany przez aniołka z lewej strony Jana. Ten symbol dotrzymania tajemnicy (spowiedzi) jest niezwykle rzadko spotykanym atrybutem.


Teraz możemy przejść do trójbocznego postumentu kolumny, lub jak chcą inni - do jej dolnego poziomu.
Tutaj proponujemy zapoznanie się z naszym kolejnym "fotoopisem" - Sceny z żywota św. Jana Nepomucena.
Wszystkie trzy boki postumentu pokryte są bowiem ogromnymi płaskorzeźbami przedstawiającymi takie sceny, chronologicznie: z lewej "Spowiedź królowej Zofii", z prawej "Przesłuchiwanie przez króla" i z przodu "Zrzucenie do Wełtawy".

Zaczynamy od płaskorzeźby na lewej ścianie - na początek widok ogólny:


Jak widzicie są to niemal obrazy, nie mające liczbą szczegółów porównania z innymi znanymi nam scenami.
W pięknie pokazanym konfesjonale widzimy Jana w typowym stroju kanonika z biretem w dłoni, spowiadającego Zofię Bawarską - żonę króla Wacława IV. Mimo utraty części szczegółów, precyzyjnie ukazany strój Jana zrobił na nas duże wrażenie!


Nad konfesjonałem alegoryczna postać króla Dawida z harfą, a powyżej aniołki: dwa trzymają zasłonę (milczenia), a dwa kolejne - Język w obłokach i w glorii (ważny element kultu).


Przechodzimy do płaskorzeźby na prawej ścianie - zaczynamy od widoku ogólnego:


Tylko zasygnalizujemy, że w górnej części widzimy piękne sklepienia pałacowe i aniołka trzymającego zasłonę:


Ale ważne sprawy rozgrywają się poniżej - widok ogólny, król i Jan:


A teraz szczegóły: insygnia biskupie świadczące o prawdziwej twarzy sporu oraz księga (Biblia?), kajdany i bicze:


Nie możemy pominąć drobiazgowo oddanego stroju Jana:


Pozostaje nam do pokazania płaskorzeźba na przedniej ścianie - również na początek widok ogólny:


Na górze sceny widzimy dwa aniołki: jeden trzyma palec na ustach i trzyma gałązkę palmy, a drugi niesie wieniec chwały:


Pokażemy teraz dół sceny z biretem w nurtach Wełtawy, a za łukami mostu Karola postacie: rybaka i przewoźnika:


Na deser zostawiamy niesamowitą scenę ze środkowej części płaskorzeźby, wykorzystującą jej lekką wypukłość.
Dynamika tej sceny, liczne postacie, a nawet koń! I spadające do rzeki ciało ks. Jana Nepomucena.


Pełną dramaturgię oddaje patrzenie z boku - niesamowite wrażenie!


No cóż - datę powstania rzeźby źródła podają zgodnie jako rok 1743.
Gorzej jest z autorami dzieła - wg jednych jest to J.A. Siegwitz, a wg innych J.G. Urbańsky i Ch. Tausch.

Opisywanego dzisiaj Jana odwiedziliśmy w styczniu i w marcu 2016 r.

Poniżej lokalizacja postaci.